Monday, May 26, 2008

Plattdeutsches Bremerhaven: "Ook in Bremerhaben kann de Minsch maal afschalten..."

Keen kennt sowat nich: Wi sitt mit jichenseen Minschen tosamen un snackt. Miteens höört wi 'n Brummen or Snurren, 'n Bimmeln or Krieschen, 'n Stimm or 'n Sireen. De annere tuckst tosamen un fummeleert as'n kopplosen Hahn in siene Taschen rüm, bit dat he sien lütten Apperaat vördaag bröcht hett un sowat as "Ja!" or "Hallo!" door rin snackt. Middewielen sitt wi em gegenöver un sünd afmeldt.

Dat gifft sogaar Lüüd, to'n Bispill den Oberbörgermeister vun Bremerhaben, de staht op jichenseen Podest un hollt 'n Reed, un denn bimmelt or bammelt wat in een vun jem ehr Taschen - un se fangt merrn in de Reed an to telefoneeren - de Tohörer staht eerstmaal an de Siet un mööt Gedüür hebben. Düsse Aart vun Benehmen hett sik in de lesten Jahren utbreedt as'n Pest - wi findt meist keen Minschen mehr, de sik düssen Telefoneerschiet vun'n Hals hollen kann.

Förwiss, kenn sik as so 'n Pappstoffel opföhren deit, de hannelt toeerst maal snöselig un flappsig, un door ännert sik gaar nix an, wenn sowat begäng worrn is. Man sowat is ook utverschaamt, denn so een klaut uuse Tiet weg. He deit so, as harrn wi door noog vun, wieldess för em sülbens de Tiet so weert un düür is, dat he uus ruhig afhängen un bisiet schuven kann.

Nu gifft dat ut uuse Bedrieven un sünnerlich ut dat amerikaansche Silicon Valley wat to vermellen, dat hier 'n schöönen Kontrapunkt setten deit. Denn woneem se bit herto wiet an de Spitz mit all den elektroonschen Kraam weern, de dullsten Telefoneerschachteln un de lüttsten Klapp-Computers tosamenprökelt hebbt, door fangt se nu an, dat se sik bi de Arbeit ook maal woller ohn all düssen Schandudel tosamen setten wüllt.

"Afschalten!" heet door middewielen de groote Parool, denn wenn de Lüüd nich mehr direktemang un ohn Aflenken tosamen kamen doot, denn geiht jem wat verlüstig, wat nich verlüstig gahn dröff. Un so steiht door in't Silicon Valley middewielen in mennigeen Ünnernehmen woller eenmaal in de Week dat Tosamenkamen op'n Kalenner, ohn dat jichenseen elektroonschen Krimskraams mit doorbi sien dröff.

Mennigmaal mööt de Lüüd düsse Dinger sogaar afgeben, dat se gaar nich eerst in Gefahr kamen köönt un doch insgeheem maal eben nakieken doot, of door jichenswat Neejes ankamen is. "Topless" nöömt se dat un speelt so doormit, dat de Laptops un all ehr Süstern un Bröders buten blieben mööt.

Wat door opdükert, is de Gedank, dat düsse technische Kraam de Minschen mehr döörnanner bringen kann as dat goot is - un mennigmaal 'n Gift för't Lehren, Arbeiten un Leben worrn is.

Afschalten meent desterwegen mennigeen in Silicon Valley. Wi hebbt jem soveel Saken namookt - worüm nich to'n Afwesseln ook maal dat?

Labels: , ,

Thursday, May 15, 2008

Die Bremerhavener Bühne Waterkant im Stadttheater mit einem etwas altbackenen Theaterstück...

De Welt will ehr Vergnögen hebben, dat kriegt wi Dag för Dag to weten. Un mennigmaal mag woll ook nüms so geern nipp un nau henkieken, wat uus door eegenlich so dull to'n Lachen bringt. Jüst so güng mi dat mit dat neeje Theaterstück vun de Waterkant. "De Schelm vun Möölbrook" mookt förwiss veel Vergnögen, man dat Stück sülbens mit siene ooldbackschen Ansichten bröch mi doch so'n beten in't Sinneeren.

Dat gifft veele plattdüütsche Theaterstücken, door kann 'n sik meist över argern, wiel se över den Minschenverstand bloots hohnepiepeln doot. Nix passt tosamen, de Figuren sünd nich glöövhaftig, un de Moraal un dat Snacken över Mann un Fru weer all vör hunnert Jahren nich mehr op de Hööchte vun de Tiet. Un sowat sett de Waterkant uus vör - de vörsichtige Kuss vun junge Lüüd gellt all as Verlööfnis, un dat vergnöögte Verwamsen vun'n utwussen Minschen mutt sien, denn he is scharp op de Fruuns in de Naverschapp, un sowat passt nu maal nich mit de Moraal tosamen.

För so'n Kraam to'n Koppschüddeln gifft dat bloots een Utweg - wi kiekt bloots noch op de enkelten Situatschoonen un töövt, dat wi wat to lachen kriegt. Un so köönt wi uus över de enkelten Schauspeelers freuen, to'n Bispill den besten Stamerer, den ik all langen op 'n Bühn sehen un höört heff - Ralf Wrede as de dösige Dörpschoster. Un so speelt se all op de Bühn mit ehr Vördeelen - Juppy Hinze as de verleevte Möller, Jutta Pohl as sien kantig-klooke Süster, Aileen Link as den Möller sien snuddelige Dochter, Meike Pobieglo as de quicke Deenstdeern, Sören Geils as de unglückliche Tippelbroder un Rainer Oetjen as sien plietschen Macker. Noch mit doorbi is Günter Petershagen as 'n swadroneeren Vehkoopmann un Dieter Beier as de handfaste Schandarm ut oole, oole Tieden.

All tosamen harr Speelstüürmann Wolfgang Rostock so tosamen bröcht, dat bloots denn un wenn maal wat hakelt, wenn dat "lustig Spill" vun Erhard Asmus toveel Ümstänn mookt. Holpen hebbt em doorbi Georg Suhr (Bühnenbild) un Melanie Braun (Kleddaasch). För de Tokieker bi de Premiere harr dat Waterkant-Team dat allens as 'n groot Vergnögen tosamen röhrt - se kunnen mit dat Klatschen meist nich to Ennen kamen.

Vergeten hebbt se doorbi, dat door op de Bühn 'n Welt vörstellt ward, de veel Dummerhaftigkeit un afdreihte Moraal un ook Lögenhaftigkeit in sik hett, dat de Minschenverstand jümmers mit'n Kopp schüddeln mutt - wenn he denn henkieken wull. Man in de plattdüütsche Welt is dat nu maal so, as dat is - se will ehr Vergnögen hebben, un dat kriggt se denn ja ook - maal so un maal so.

Labels: , , , ,

Wednesday, May 14, 2008

Die plattdeutsche Sprache und die Nachrichten oder: Plattdüütsch un de Narichten...

Wat plattdüütsch kann un wat dat nich kann, door gifft dat 'n lang un breet Diskereeren över.

Hier kriegt wi eenfach maal 'n Bispill her.

De Naricht op hoochdüütsch stammt ut de taz vun 'n 10./11./12.5.2008 un güng so:

Der Chef des CDU-Wirtschaftsrats, Kurt Lauk, hat seine Partei aufgefordert, nicht länger am Modell der Hauptschule festzuhalten. Die Union müsse sich dringend von dem Mantra verabschieden, dass die Hauptschulen gute Bildung in der Breite sicherten, so Lauk im Focus. "Die CDU muss endlich zur Kenntnis nehmen, dass die Hauptschule nicht zu retten ist." Das aktuelle Schulsystem zementiere die hoffnungslose Lage schwächerer Schüler. Lauk forderte ein zweigliedriges System mit einem Gymnasium und "einer Volksschule im wörtlichen Sinne".>

Mien Översetten in't Plattdüütsche süht so ut:


De Baas vun den CDU-Wirtschaftsrat, Kurt Lauk, hett vun siene Partei verlangt, dat se nich länger an de Hauptschool fasthollen schull. De CDU schull man driest 'n Enn moken mit de stüttige Snackeree, dat de Hauptschoolen för'n goot un breet Utbilden sorgen köönt, sä Lauk in'n Focus. De CDU müss nu endlich klaar kriegen, dat de Hauptschoolen nich to retten sünd, meen he. So as de Schoolen nu sünd, bringt se de jungen Lüüd nich noog vöran - in't Gegendeel, sünnerlich wenn de Schöler nich so goot lehren köönt, ward se in ehrn Mangel ehrer noch fastnagelt. Lauk föddert för de Schoolen, dat door bloots noch twee Aarten nablieben schüllt - dat Gymnasium un 'n Volksschool för all de annern Kinner.>



Un hier sünd doorto noch 'n paar Wöör to'n Nadenken:

Hochdeutsche Zitate müssen in plattdeutschen Texten entweder in hochdeutscher Form stehenbleiben oder in indirekte Rede umgesetzt werden.

In unseren hochdeutschen Nachrichten hat sich ein Floskelsystem etabliert, das nur mit Mühe in die anschaulichere plattdeutsche Sprache umzuwandeln ist. Daher muss ich mich bei Übersetzungen entscheiden: Entweder ich klebe am hochdeutschen Nachrichtentext, oder ich löse mich von Floskeln, um im Plattdeutschen den gemeinten (und gelegentlich durch Wortklaubereien versteckten) Inhalt besser verständlich zu machen.

Plattdeutsch eignet sich nicht besonders gut für Versteckspielereien. Als Beispiel mag der letzte Satz der Meldung dienen. Dort ist die Rede von "einer Volksschule im wörtlichen Sinn". Der Kontext zeigt, dass dies nicht gemeint sein kann, weil eine solche Volksschule wirklich alle Kinder einschließen müsste. In Lauks Vorschlag sind aber die Gymnasiasten bereits aussortiert, so dass die hochdeutsche Meldung eine Verschleierung transportiert, die vermeidbar gewesen wäre. Also übersetze ich"'n Volksschool för all de annern Kinner".

Labels: , ,